50માં ખજુરાહો ડાન્સ ફેસ્ટિવલનું આયોજન 20 ફેબ્રુઆરી થી 26 ફેબ્રુઆરી સુધી
• કથક કુંભમાં 1500થી વધુ કલાકરો પ્રસ્તૃતિ આપી બનાવશે વિશ્વ રિકોર્ડ
• પ્રતિષ્ઠિત શાસ્ત્રીય નૃત્યાંગનાના ઘુંઘરુઓની ઝંકાર અને પગલાંથી વિખેરશે આનંદ
• એમ.પી. પ્રવાસન બોર્ડ દ્વારા વિવિધ રોમાંચક અને અનુભવ આધારિત પ્રવૃત્તિઓનું કરવામાં આવ્યું આયોજન
સંસ્કૃતિ, પર્યટન અને ધાર્મિક ટ્રસ્ટ અને એન્ડોમેન્ટ્સના રાજ્ય મંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) શ્રી ધર્મેન્દ્ર સિંહ લોધીએ જણાવ્યું હતું કે દેશની સમૃદ્ધ સંસ્કૃતિ અને વારસાની ઉજવણી 20મી ફેબ્રુઆરીથી ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવના સ્વરૂપમાં શરૂ થવા જઈ રહી છે. યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ ખજુરાહોની ભૂમિ ફરી એકવાર શાસ્ત્રીય નૃત્યની ગૌરવપૂર્ણ પ્રસ્તુતિઓથી ગુંજશે. બુંદેલોની ધરતી પર દેશભરમાંથી આવતા જાણીતા લોક અને સાંસ્કૃતિક નૃત્યાંગનાઓ તેમના ઘુંઘરસ અને તેમના પગલાના અવાજથી મંત્રમુગ્ધ કરશે. 1975માં શરૂ થયેલો ખજુરાહો ડાન્સ ફેસ્ટિવલ આ વર્ષે તેની સુવર્ણ જયંતિની ઉજવણી કરી રહ્યો છે. આ સિદ્ધિને વિશેષ અને યાદગાર બનાવવા માટે સંસ્કૃતિ વિભાગ દ્વારા કથક કુંભનું આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે, જેમાં પ્રથમ દિવસે 20 ફેબ્રુઆરી, 2024 ના રોજ 1500 થી 2000 કથક નૃત્ય કલાકારો દ્વારા સામૂહિક નૃત્ય “કથક કુંભ” રજૂ કરીને “વર્લ્ડ રેકોર્ડ” બનાવવાનું લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યું છે. સાંસ્કૃતિક વિભાગ દ્વારા ઉસ્તાદ અલાઉદ્દીન ખાન એકેડેમી ઓફ મ્યુઝિક એન્ડ આર્ટ્સ, મધ્ય પ્રદેશ કલ્ચર કાઉન્સિલ, ભોપાલ દ્વારા ખજુરાહોમાં દર વર્ષે મધ્યપ્રદેશ પ્રવાસન વિભાગ અને પુરાતત્વ વિભાગની ભાગીદારીથી ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ ઉત્સવ 26 ફેબ્રુઆરી સુધી પશ્ચિમી મંદિર જૂથ સંકુલની અંદર ચંદેલા યુગના કંડારિયા મહાદેવ મંદિર અને દેવી જગદંબા મંદિર વચ્ચેના વિશાળ મુક્તાકાશી મંચ પર યોજાશે.
T
પર્યટન અને સંસ્કૃતિ વિભાગના અગ્ર સચિવ શ્રી શિવ શેખર શુક્લાએ જણાવ્યું હતું કે, ‘ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવ શરૂ કરવાનો ઉદ્દેશ્ય માત્ર શાસ્ત્રીય નૃત્યને જાળવણી જ નથી, પરંતું કલાપ્રેમીઓ શાસ્ત્રીય નૃત્ય દ્વારા કલાની પરાકાષ્ઠાનો અનુભવ કરાવવા અને તેની સાથે સંકળાયેલા તમામ કલાકારોને પ્રોત્સાહિત કરવાનો હેતુ છે. વિશ્વ વિક્રમ ઉપરાંત આ મહોત્સવમાં પ્રથમ વખત લયશાળાનું આયોજન કરવામાં આવશે. આમાં, ભારતીય નૃત્ય શૈલીના તેમના સંબંધિત શૈલીના શ્રેષ્ઠ ગુરુઓ સાથે શિષ્યોનો સંગમ અને વર્કશોપ હશે.
અગ્ર સચિવ શ્રી શુક્લાએ જણાવ્યું હતું કે, આ દેશનો ખૂબ જ પ્રખ્યાત તહેવાર છે અને અત્યાર સુધી ભારતના તમામ મુખ્ય શાસ્ત્રીય નૃત્ય શૈલીના કલાકારોએ તેમના નૃત્ય પરફોર્મન્સ આપ્યા છે. આ વર્ષે દેશના જાણીતા કલાકારો પણ ભાગ લઈ રહ્યા છે.
ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવમાં અત્યાર સુધી ભારતની તમામ મુખ્ય શાસ્ત્રીય નૃત્ય શૈલીઓ જેમ કે ભરતનાટ્યમ, ઓડિસી, કથક, મોહિનીઅટ્ટમ, કુચીપુડી, કથકલી, યક્ષગાન, મણિપુરી વગેરેના યુવા અને વરિષ્ઠ કલાકારોએ તેમની કલાની આભા ફેલાવી છે.
સાહસ પ્રેમીઓ માટે મધ્ય પ્રદેશ પ્રવાસન તરફથી મળશે ભેટ
મહોત્સવ દરમિયાન ખજુરાહોમાં દેશ-વિદેશથી આવતા પ્રવાસીઓને પણ રોમાંચક અનુભવ મળશે. એમ.પી. પ્રવાસન બોર્ડ દ્વારા વિવિધ રોમાંચક પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવામાં આવશે. સાહસ પ્રેમીઓ માટે સ્કાય ડાઇવિંગ (20-25 ફેબ્રુઆરી 2024), કેમ્પિંગ, ટ્રેઇલ જોય રાઇડ, વોટર એડવેન્ચર, સ્પીડ બોટ, બનાના રાઇડ, શિકારા બાયડે, રાફ્ટિંગ, વિલેજ ટૂર, ઇ-બાઇક ટૂર, રાનેહ ધોધ ટૂર, દાતલા પહાડ, સેગવે ટૂર, ખજુરાહો નાઇટ ટુર, ફાર્મ ટુર જેવી પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવામાં આવશે.
મધ્યપ્રદેશ રૂપાંકર કલા પુરસ્કાર/પ્રદર્શન અને શણગાર:
ઉદઘાટન પ્રસંગે મધ્યપ્રદેશ રૂપાંકર આર્ટ એવોર્ડ/પ્રદર્શન અને શણગાર યોજાશે. જેમાં રાજ્ય સરકાર દ્વારા રાજ્યના ખ્યાતનામ રૂપાંકર કલાકારોના નામે સ્થાપિત દસ રાજ્ય કક્ષાના એવોર્ડ પસંદગી પામેલા કલાકારોને આપવામાં આવશે. સુશોભિત કલાકારોને ઈનામની રકમ સાથે પ્રશંસા પ્રમાણપત્ર, શાલ અને શ્રીફળથી સન્માનિત કરવામાં આવશે.
મહોત્સવ દરમિયાન વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ થશે –
નેપથ્ય – ભારતીય નૃત્ય શૈલીની સાંસ્કૃતિક પરિદૃશ્ય અને કલાયાત્રા.
પ્રદર્શન દરમ્યાન શાસ્ત્રીય, લોક અને આદિવાસી નૃત્ય સ્વરૂપોના કોસ્ચ્યુમ, આભૂષણો, ઘરેણાં, સાહિત્ય અને સંગીતનાં સાધનો તેમજ પેઇન્ટિંગ શૈલીઓ અને વાર-તહેવારો, એટલે કે સમગ્રપણે કલા અને સંસ્કૃતિને પ્રદર્શિત કરવામાં આવે છે.
કલાવાર્તા – કલાકારો અને કલાવિધવાનો વચ્ચેનો સંવાદ.
વિવિધ સાંસ્કૃતિક શાખાઓના કલાકારો અને કલાના જાણકારો વચ્ચેના સાંસ્કૃતિક સંવાદની સાથે, વિવિધ કલા સ્વરૂપોના પ્રતિનિધિઓ, પ્રસ્તુતકર્તાઓ, કલા વિવેચકો, કલાના જાણકારો અને વિદ્વાનો પ્રેક્ષકો સાથે ભારતીય કળા અને તેમની અંતર્ગત રહેલી ફિલસૂફી પર ગંભીર ચર્ચાઓ કરે છે.
હુનર- દેશી જ્ઞાન અને કલા પરંપરાનો મેળો
ભારતમાં સૌંદર્યલક્ષી ભાવના સમાજના તમામ વર્ગોની પરંપરાઓ અનુસાર ડિઝાઇનર્સ/કલાકારો દ્વારા બનાવેલ માટીની હસ્તકલા, લાકડાની હસ્તકલા, લોખંડની હસ્તકલા, વાંસની હસ્તકલા, કાપડ વણાટ-ડાઇંગ-પ્રિન્ટિંગ વગેરે જેવી હસ્તકલા પરંપરાઓ બનાવવાની પ્રક્રિયા, ટેક્નોલોજી અને ડિઝાઈન અપગ્રેડેશનને પ્રોત્સાહિત કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે, ખજુરાહોમાં દર વર્ષે હુનરના નામે હસ્તકલા મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે.
વર્તની : લલિત કળાનો મેળો
આર્ટ-માર્ટ આર્ટ એક્ઝિબિશન હેઠળ ફાઇન આર્ટ જેમ કે મૂર્તિ શિલ્પ, ચિત્ર, ફોટોગ્રાફી, પ્રિન્ટમેકિંગ, વૂડ ક્રાફ્ટ વગેરેના કલાકારો તેમની કૃતિઓ પ્રદર્શિત કરે છે. પ્રેક્ષકોને કલાકારો સાથે કલાને લગતા વિવિધ પાસાઓની ખુલ્લી ચર્ચા કરવા માટે પણ આમંત્રિત કરવામાં આવે છે.
સમષ્ટિ: ટેરાકોટા અને સિરામિક્સ રાષ્ટ્રીય પ્રદર્શન-વર્કશોપ
દેશભરમાંથી ટેરાકોટા અને સિરામિક માધ્યમ પર કામ કરતા કલાકારો તેમની અંદર ઊભી થતી સર્જનાત્મક ગતિવિધિઓને સાકાર કરવામાં સક્ષમ છે. ભારતીય સંસ્કૃતિમાં માટી હસ્તકલાની જૂની પરંપરાને પ્રોત્સાહિત કરવાના હેતુથી સમષ્ટિ વર્કશોપનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે.
લોક નૃત્યની પ્રસ્તુતિઓ
નૃત્યની અન્ય પ્રવૃતિઓની જેમ જ દક્ષિત સેન્ટ્રલ કલ્ચરલ સેન્ટર, નાગપુર દ્વારા “લોક નૃત્ય” પ્રસ્તુતિઓનું આયોજન કરવામાં આવશે.
વર્તની: આંતરરાષ્ટ્રીય ટાઇપોગ્રાફી
આંતરરાષ્ટ્રીય “પ્રિન્ટ વિનાલે” માં ભારત ભવન, ભોપાલ દ્વારા ઇન્ટરનેશનલ જ્યુરીથી એનાયત કરાયેલ 50 પ્રિન્ટનું પ્રદર્શન “વર્તની” આયોજિત કરી રહ્યું છે, જેમાં મુખ્યત્વે નીચેના દેશો જાપાન, કોરિયા, સ્વિત્ઝર્લેન્ડ, ફ્રાન્સ, ભારત, ઈરાન, નોર્વે, સ્વીડન, અમેરિકા વગેરેના કલાકારોના ચિત્રોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
લયશાલા: મહાન ગુરુઓ સાથે શિષ્યોનો સંગમ અને કાર્યશાળા
દેશભરમાં વિવિધ નૃત્ય શૈલીના ગુરુઓ અને તેમના શિષ્યોનું શ્રેષ્ઠ ગુરુઓ અને વિવિધ શૈલીના શ્રેષ્ઠ કલાકારો વચ્ચેના સંવાદો અને તેમની શૈલીઓ પર કેન્દ્રિત વર્કશોપનું આયોજન કરવામાં આવશે, જેનાથી જાણકારો અને કલાપ્રેમીઓને ઘણો લાભ મળશે અને વિદ્યાર્થીઓ વિવિધ ઘરાનાઓની નૃત્ય શૈલીઓથી પરિચિત થશે અને ખજુરાહો નૃત્ય ઉત્સવ અંતર્ગત લ્યાશાળા કાર્યક્રમમાં ભાગ લેતા ગર્વની લાગણી અનુભવશે.